Kocaeli’de faaliyet gösteren Gebze Teknik Üniversitesi’nde geliştirilen ve ultrasonik dalgalarla sivrisinek larvalarını etkisiz hale getiren çevre dostu cihaz, kimyasal kullanmadan ekosistemi koruyarak mücadele sağlıyor.
Gebze Teknik Üniversitesi (GTÜ) Biyomühendislik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hakan Oflaz tarafından geliştirilen bir cihaz, kimyasal madde kullanmadan sivrisineklerin yumurta, larva ve pupalarının etkisiz hale getirilmesini sağlıyor. Bu sayede, popülasyonun kontrol altına alınması hedefleniyor.
Bilişim Vadisi firmalarından HGO Medikal San. Tic. AŞ işbirliğiyle yürütülen ve “TÜBİTAK TEYDEB 1501” desteği alan patentli proje, sivrisineklerle mücadelede ekolojik ve sürdürülebilir bir alternatif sunuyor. “Ses dalgaları ile sivrisinek gelişim evrelerini yok eden kontrol cihazı” olarak adlandırılan teknoloji, ultrasonik dalgalar sayesinde su yüzeyindeki larvaları saniyeler içinde etkisiz hale getiriyor. Böylece, çevreye, hayvanlara ve insan sağlığına zarar veren kimyasal müdahalelere gerek kalmıyor.
TEKNOFEST kapsamında düzenlenen “TÜRKPATENT ISIF’25-10. Uluslararası Buluş Fuarı”nda altın madalya kazanan cihazla birlikte, ihraç edilerek ülkeye ekonomik katkı sağlanması amaçlanıyor.
Doç. Dr. Oflaz, sivrisineklerin kanatlanıp uçtuktan sonra ekosistemde her yere yayıldığını, bu nedenle mücadelenin zorlaştığını kaydetti. Sivrisinekle mücadelede genellikle kimyasalların kullanıldığını belirten Oflaz, bunun ise meyve ve sebzelerin üzerinde pestisit birikiminin yanı sıra sağlık problemlerine yol açtığını vurguladı. Ayrıca, doğadaki organizmaların yok olmasına neden olduğunu ifade etti.
Oflaz, “Teknolojimizi kullanarak sivrisinekleri larva aşamasında yok edecek bir cihaz geliştirdik,” dedi. Cihaz ultrasonik teknolojiyi uygulayarak su yüzeyinde mekanik dalga üretiyor. “Sivrisinekler, su yüzeyine yumurta ve larva bırakan organizmalar. Bu organizmalar, su yüzeyinde üretilen ultrasonik dalgaların neden olduğu mekanik deformasyonla yok ediliyor. Bu şekilde, geleneksel biyolojik ve kimyasal ajanlar yerine teknolojiyi kullanarak sivrisinek popülasyonunu dengelemeyi hedefliyoruz,” diye ekledi.
Testlerin Ege Üniversitesi laboratuvarlarında yapıldığını belirten Oflaz, sistem çalıştıktan sonra 4-5 saniye içerisinde evre 3 kategorisindeki larvalarda yüzde 100 başarı elde ettiklerini söyledi. Oflaz, mukavemeti en yüksek olan evre 4 kategorisindeki larvalarda cihazın laboratuvar ortamında yüzde 99 etkin olduğunu ve bazı optimizasyon ile etkinlik çalışmalarının devam ettiğini aktardı.
Cihazın ekoloji dostu olduğunu ifade eden Oflaz, tarımsal alanlarda da kullanılabileceğini belirtti. Geliştirdikleri ürüne benzeyen konvansiyonel ve ticari bir sistem bulunmadığını vurgulayan Oflaz, “Teknoloji tabanlı, özellikle üreme merkezlerine uygulanan cihazlar mevcut değil. Bu anlamda özgün ve patentli bir ürün,” dedi. Prototip modelinin mevcut olduğunu ve bunu seri üretime kazandırmak istediklerini dile getiren Oflaz, en büyük hedeflerinin cihazı ticarileştirip ihraç etmek olduğunu açıkladı.
Oflaz, “Ülkemizde sivrisinek problemi yaygın ama özellikle Amerika kıtasında ve bazı Avrupa ülkelerinde mücadele daha zayıf. Çünkü kimyasal kullanmak yasak. Ekosistemi korumak adına bu ülkelerde sivrisineklere karşı savunma yetersiz,” diye ekledi. Fuardan sonra Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yetkilileriyle ve birkaç belediye ile görüştüklerini de sözlerine ekledi.
Oflaz, cihaz ile ilgili her gün telefon aldıklarını belirtti. “Akademisyen olarak laboratuvarlarımızda birçok projede yer alıyoruz. Projenin ticarileşmesini görmek, benim için en büyük mutluluk kaynağı. Cihazın ticarileşmesi, ihraç edilebilir olması demek ülkemize ekonomik kazanç sağlaması anlamına geliyor. Bu cihazın ihraç edilmesi ve arkasında ‘Made in Türkiye’ yazması çok gurur verici olacak,” dedi.
(Haber Merkezi)
