Kastamonu Üniversitesi, havadaki polen ve sporların yoğunluğunu tespit eden bir projeye imza atıyor. Bu proje sayesinde astım ve alerji hastaları için internet üzerinden ücretsiz veriler sunuluyor.
Kastamonu Üniversitesi, ormancılık ve doğa turizmi alanında uzmanlaşmış bir üniversite olarak, TÜBİTAK 1001 Programı çerçevesinde atmosferik polen ve sporları incelemeye başladı. Proje kapsamında, Kastamonu’nun farklı iklim şartlarına sahip Merkez, İnebolu ve Tosya ilçelerindeki atmosferik polen ve sporların meteorolojik faktörlere göre değişimleri araştırılıyor. Elde edilen veriler, alerji hastalarının yaşam kalitesi üzerindeki etkileri belirlemek amacıyla değerlendiriliyor. Türkiye’de ilk kez otomatik polen sayım cihazı kullanılarak Kastamonu atmosferindeki polen ve sporların çeşitliliği ve yoğunluğu anlık olarak tespit ediliyor. Bu veriler, Kastamonu Üniversitesi Palinoloji Araştırma Grubu’nun internet sitesinden ücretsiz olarak paylaşılıyor ve her saat güncellenen bültenler ile alerjisi olan bireylerin tedbir alması sağlanıyor.
Mevsimlik Riskler Belirleniyor
Kastamonu il merkezi ile İnebolu ve Tosya ilçelerinde kurulan polen yakalama tuzakları ile havadaki polen ve sporlar toplanıyor. Elde edilen polen ve sporlar incelenerek yıllık polen takvimleri oluşturuluyor. Uzun süreli incelemeler sonucunda hazırlanan bu takvimler, astım ve alerji hastaları için mevsimlik ve aylık polen maruziyet riskini belirleyecek. Ayrıca atmosferdeki bitki patojeni mantarların spor yoğunlukları ve yıllık takvimleri belirlendiğinde, orman zararlılarıyla ve tarımsal mücadele konusunda kamu kurumlarına bilgi akışı sağlanacak.
İlerleyen süreçte Meteoroloji Genel Müdürlüğü’ne iletilen verilerle hava tahmini şeklinde polen tahmini bülteninin yayınlanması planlanıyor.
Proje Detayları
2023 yılında başlayan ve 3 yıl sürecek proje, Kastamonu Üniversitesi Fen Fakültesi Dekanı ve Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Talip Çeter’in liderliğinde yürütülüyor. Fen Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Barış Bani, Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Kerim Güney, Tıp Fakültesi Öğretim Üyeleri Dr. Nazlı Erol ve Dr. Celal Demir araştırmacı olarak projede yer alıyor. Doktora öğrencileri Oktay Bıyıklıoğlu, Serhat Karabıçak ve yüksek lisans öğrencileri Derya Keleşoğlu ile İbrahim Özkutlu bursiyer olarak projeye destek veriyor. Proje kapsamında Serhat Karabıçak, Laila Elfogohi ve Jamal Hayoub tarafından üç doktora tezi hazırlanıyor.
Havadaki Partikülleri Tespit Etme Süreci
Prof. Dr. Talip Çeter, proje hakkında bilgi vererek, “Üniversitemiz, hava ile ilgili biyolojik partiküller, polen ve sporlar üzerine çalışmalar yürütmektedir. Meteoroloji istasyonumuz sıcaklık, yağış, nem ve basıncı ölçerken, havadaki PM2.5 ve PM10 boyutlarındaki partikülleri de sensörlerle tespit ediyoruz. Ayrıca, volumetrik esasla çalışan burkard cihazımız ile havadaki polen ve sporları haftalık periyotlarla inceleyerek laboratuvarımızda analiz ediyoruz. Bu verileri saatlik olarak belirliyoruz ve web sitemizde yayınlıyoruz. Bu bilgiler, hastalar, hekimler ve alerji şikayetleri olanlar ile paylaşılıyor. 2025 yılı itibarıyla kullandığımız otomatik polen sayım cihazı ile anlık veriler elde ediyoruz. Özellikle çayır ve çimen polenlerinin yoğun olduğu dönemleri tespit ediyoruz.” ifadelerini kullandı.
Halkla Bilgileri Paylaşma
Prof. Dr. Çeter, topladıkları verileri halkın anlayabileceği bir formatta sunduklarını belirtti. “İnebolu ve Tosya’da kurulan burkard cihazı ile iki yıldan bu yana veriler topluyoruz. Elde edilen verilerin analizi yapılarak halkımız ve ilgili kurumlarla paylaşım sağlıyoruz. Türkiye’ye ilk kez otomatik sayım cihazını biz getirdik. Anlık veriler cihazın veri merkezinde işleniyor ve tanımlanıyor. Bu veriler, Kastamonu Üniversitesi Palinoloji Araştırma Grubu web sayfasında hastaların, doktorların ve tarımla uğraşanların kullanımına sunuluyor.” şeklinde konuştu.
Ücretsiz Hizmet
Kastamonu Üniversitesi, yurt dışında ücretli olarak satılan polen ve spor verilerini vatandaşlara ve kurumlara ücretsiz sunuyor. Prof. Dr. Çeter, “Atmosferde tespit ettiğimiz birçok mantar türüne ait sporlar, insanların yanı sıra orman ağaçlarında ve bitkilerde hastalıklara yol açabiliyor. Bunun yanı sıra halk arasında bilinen rastık hastalığı, küf hastalığı ve karabaşak hastalığı gibi birçok hastalığa yol açan mantarların ortaya çıktığı dönemleri tespit ediyoruz. Böylece yılın hangi dönemlerinde bu hastalıklarla mücadele edilmesi gerektiği konusunda bilgi sağlıyoruz.” dedi.
(İHA)
