Türkiye’de doğurganlık hızı düşmeye devam ediyor. Prof. Dr. Mehmet Ali Eryurt, yaşlanan nüfus ve değişen aile yapısına dair çarpıcı veriler paylaştı.
Türkiye’de doğurganlık hızı 2024’te 1,48 seviyesine düşecek ve yaşlı nüfus oranı yüzde 10,6’ya ulaşacak. 2050 yılına gelindiğinde her dört kişiden biri 65 yaşın üzerinde olacak.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ülkenin doğurganlık hızı, nüfusun kendini yenileme eşiği olan 2,1 seviyesinin altında kalacak. Türkiye, Birleşmiş Milletler kriterlerine göre “çok yaşlı nüfuslu ülke” sınıfına girdi. Nüfus projeksiyonları, 2050’de her dört kişiden birinin, 2075’te her üç kişiden birinin ve 2100’de ise her on kişiden dört tanesinin 65 yaş üzerinde olacağını öngörüyor.
Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Ali Eryurt, Türkiye’nin nüfus yapısındaki değişimleri değerlendirdi. 1927’de yapılan ilk nüfus sayımında Türkiye’nin nüfusunun 13 milyon, dünya nüfusunun ise 2 milyar olduğunu belirten Eryurt, günümüzde Türkiye’nin nüfusunun 85 milyonu aştığını ve dünya nüfusunun 8 milyarı geçtiğini aktardı.
Doğurganlık Hızının Düşmesi
Prof. Dr. Eryurt, Türkiye’nin demografik yapısını etkileyen en önemli faktörün doğum oranlarındaki hızlı değişim olduğunu ifade etti. 1960’lı yılların ortalarına kadar ortalama doğurganlık hızı 6 çocuk seviyesindeyken, bu hızda ani bir düşüş yaşandı. Eryurt, “Batılı ülkelerde uzun bir sürece yayılmış değişim bizde daha hızlı gerçekleşti” dedi.
Doğurganlık hızındaki düşüşe ekonomik, sosyal, kültürel ve biyolojik faktörlerin yanı sıra kentleşme, sanayileşme ve eğitim oranlarının yükselmesi gibi unsurların etki ettiğini belirten Eryurt, “Aile odaklı değerlerin yerini bireysel değerlere bırakması bu durumun sebeplerinden biri” diye konuştu.
Son istatistiklere göre, Türkiye’nin toplam doğurganlık hızı 1,48 çocuk olarak açıklandı. Büyük şehirlerde, İstanbul’da bu hız 1,2’ye, Ankara ve İzmir’de ise 1,2’nin altına düştü. Yükseköğrenim sahibi kadınlarda doğum oranının 1,2 çocuğa kadar düştüğünü belirtti.
Nüfus Projeksiyonları ve Aile Yapısındaki Değişim
Türkiye’nin doğurganlık hızındaki düşüşün devam edeceğini öngören Eryurt, farklı senaryolar üzerinden nüfus projeksiyonları paylaştı. Orta senaryoya göre Türkiye’nin toplam nüfusunun 93 milyona kadar yükseleceği, ardından azalmaya başlayarak 2100 yılında 70 milyona düşeceği belirtildi. Düşük doğurganlık senaryosunda ise nüfusun 90 milyonu aşamayacağı ve 2100’de 54 milyona düşeceği öngörüldü.
Türkiye’de her beş haneden birinin tek kişilik hane olduğunu, tek ebeveynli hanelerin oranının ise yüzde 10’u aştığını ifade eden Eryurt, “Hane halkı büyüklüğünde azalma eğilimi devam ediyor” dedi.
Çocuk doğurma yaşının yükseldiğini ve boşanma oranlarının artış gösterdiğini belirten Eryurt, “Her yıl 10 evlilik gerçekleşiyorsa 3 boşanma oluyor. Aile içindeki rollerin değişmesi çatışmalara yol açıyor” şeklinde konuştu.
Son olarak, doğum oranlarını artırmak için bazı adımlar atıldığını belirten Eryurt, “Evlilik kredisi uygulaması hayata geçiriliyor ve doğum teşviği uygulamaları devreye alınıyor” dedi.
(AA)
