Bolu’nun Gerede ilçesinde define arayışıyla ilgili haberler son dönemde yeniden gündeme geldi. Yüzyıllardır dilden dile dolaşan “gömü hikâyeleri” ve bölgenin zengin tarihî geçmişi, Gerede’yi define söylentilerinin odağı hâline getiriyor.
Tarihin Gölgesinde Yükselen Hikâyeler
Gerede, tarih boyunca Bitinya, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde önemli bir yerleşim alanı olarak biliniyor. Eski kervan yollarının geçtiği ilçe, taş kalıntıları ve yıkıntı yapılarıyla hâlâ geçmişin izlerini taşıyor.
Yörede kuşaktan kuşağa anlatılan sayısız rivayet var. Kimi anlatıya göre, Balkan Savaşları sırasında bölgeden geçen askerler ganimetlerini dağ yamaçlarına gömdü. Bir başka hikâyede, eski Rum köylerinden ayrılan ailelerin geri dönecekleri günü umarak “gizli sandıklar” bıraktığı söyleniyor. Bazı yaylaların altında eski mezar odaları bulunduğuna, geceleri oralardan “ışıklar yükseldiğine” inananlar da var.
Bu hikâyelerin büyük kısmı belgelenmiş değil; ancak Gerede’nin çok katmanlı tarihi, bu rivayetlerin doğmasına elverişli bir zemin yaratıyor. Kimi için bunlar sadece efsane, kimi içinse hâlâ keşfedilmeyi bekleyen bir sır.
Dağlar, Yaylalar ve Bitmeyen Gizem
Gerede’nin coğrafyası, define söylentilerini besleyen bir diğer unsur. Geniş ormanlık alanlar, sarp geçitler ve yüksek yaylalar, bölgeye doğal bir gizem katıyor. Köylerdeki mağaralar, eski su yolları ve taş yapılar, halk arasında çoğu zaman “saklı geçit” ya da “altın odası” hikâyeleriyle anılıyor.
Son dönemde bazı bölgelerde yapılan izinsiz kazı haberleri, bu ilgiyi yeniden gündeme taşıdı. Ancak geçmişin izini sürmekle toprağı talan etmek arasındaki fark, hem tarih hem de doğa açısından büyük önem taşıyor.
Yasal Uyarı: Kazı Değil, Koruma Zamanı
Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre, izinsiz kazı yapmak veya tarihî eser aramak suç kapsamına giriyor. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu gereği, bu tür faaliyetlerde bulunan kişiler hakkında adli işlem uygulanabiliyor.
Arkeoloji çevrelerinde yapılan genel değerlendirmelere göre, bu tür efsaneler tarihî ilgiyi canlı tutsa da, izinsiz kazılar geri dönülmez zararlara yol açabiliyor. Gerede ve çevresi, arkeolojik potansiyeliyle dikkat çekiyor; bu nedenle olası buluntuların bilimsel yöntemlerle incelenmesi gerektiği vurgulanıyor.
Gerede’nin Gizemi Kazmayla Değil, Bilinçle Aydınlanır
Gerede’deki define söylentileri, bölgenin tarihî geçmişiyle halk kültürünün iç içe geçtiği bir mirasın parçası. Ancak ilçenin asıl değeri, efsanelerde değil; bu topraklarda yaşamış medeniyetlerin bıraktığı izlerde yatıyor. Gerede’nin gizemi, kazmayla değil; korumayla, araştırmayla ve bilinçle aydınlanabilir.
(Haber: Murat Kalaycı)
