TÜDAV ve İş Bankası, Marmara ve Kuzey Ege’deki taş ve siyah mercanları korumak için üç yıllık bilimsel proje başlattı. Proje kapsamında, mercanların yaşadığı alanlarda haritalama, iklim takibi, temizlik ve eğitim çalışmaları yürütülecek.
Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) ve İş Bankası, Marmara Denizi ve Kuzey Ege’deki özel mercan türlerini korumak amacıyla “Denizlerin Ormanları: Mercanlar” adlı bir proje başlattı. Proje, iklim değişikliği, kirlilik ve insan kaynaklı tehditlere karşı siyah mercan (Savalia savaglia) ve taş mercan (Cladocora caespitosa) türlerinin korunmasını hedefliyor. Gökçeada ve Bozcaada çevresinde gerçekleştirilecek bu proje üç yıl sürecek.
Proje çerçevesinde mercan popülasyonlarının haritalandırılması ve iklim değişikliğinin etkilerinin izlenmesi planlanıyor. İlk tanıtım toplantısı Gökçeada’da, TÜDAV’a ait MARU araştırma gemisinde yapıldı. Toplantıya İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı ve Sürdürülebilirlik Lideri İzlem Erdem ile TÜDAV Başkanı Prof. Dr. Bayram Öztürk katıldı.
Projenin Hedefleri
Çalışmalar, mercanların bulunduğu alanların uzaktan kumandalı araçlar ve taramalı sonar sistemleriyle haritalandırılmasını içeriyor. Elde edilen verilerle mercanların yayılım alanları belirlenecek ve bilimsel altyapı oluşturulacak. Ayrıca, iklim değişikliğinin bu türler üzerindeki etkileri uzun vadeli gözlemlerle takip edilecek. Proje kapsamında, ölü mercan örnekleri üzerinden yapılan analizlerle iklim değişikliğinin etkileri bilimsel olarak kaydedilecek.
Mercanların doğal yaşam alanlarını korumak için hayalet ağlar gibi tehdit altında olan bölgelerde temizlik çalışmaları yürütülecek. Trol avcılığının mercan ekosistemleri üzerindeki etkilerini belirlemek amacıyla envanter çalışmaları yapılacak. Bunun yanı sıra, yasa dışı avcılığı önlemek için balıkçılarla işbirliği yapılarak farkındalık artırılacak.
Proje ile İstanbul, Tekirdağ, Çanakkale, Bursa ve Balıkesir’deki okullarda öğrencilere yönelik seminerler düzenlenmesi planlanıyor. Bu sayede denizlerin korunmasına yönelik kamuoyunda ve genç kuşaklarda bilinç geliştirilmesi hedefleniyor.
Mercanların Ekosistem Üzerindeki Önemi
Prof. Dr. Öztürk, toplantıda yaptığı açıklamada, mercanların deniz çayırlarından sonra Akdeniz’in en önemli ikinci ekosistemi olduğunu belirtti. Taş mercanlar ve siyah mercanların, 400’den fazla canlı türüne ev sahipliği yaptığını ifade eden Öztürk, bu türlerin balıkçılıkta kullanılan ağlar yüzünden yerlerinden oynadığını ve bunun ölümlerine yol açtığını vurguladı.
İklim değişikliğinin etkileri sonucunda taş mercanlardaki beyazlaşmanın, sadece mercanların değil, bu türlerin barındırdığı canlıların kaybına da yol açabileceğine dikkat çekti. Özellikle son 50 yılda Akdeniz’de deniz suyu sıcaklıklarının ortalama 1,5 derece arttığını kaydeden Öztürk, “Taş mercanların durumunu yakından izlemek, deniz ekosistemlerinin geleceği için kritik öneme sahip.” dedi.
Taş mercanların, yavaş büyüyen fosil niteliği taşıyan türler olduğunu belirten Öztürk, bu türlerin Akdeniz’de en az 10 bin yıllık bir geçmişe sahip olduğunu ifade etti. “Yılda sadece 2 ila 5 milimetre büyüyebilen taş mercanlar, son derece hassas bir yapıya sahip.” dedi. Ayrıca, bu türün 2022 yılında Türkiye’de yasal koruma altına alındığını ve İş Bankası’nın desteğiyle başlatılan projeyle mercanların korunarak deniz ekosisteminin sürdürülebilirliğine katkı sağlanmasının hedeflendiğini belirtti.
Farkındalık Yaratmak ve Eğitim Faaliyetleri
İzlem Erdem, TÜDAV ile 2023 yılında “Denizlerin Geleceği: Deniz Çayırları” Projesi’ni hayata geçirdiklerini hatırlatarak, deniz çayırlarından sonra Akdeniz Havzası açısından ikinci büyük ekosistem olan mercanların korunması için de çalışmalarına başladıklarını açıkladı. Ekosistemi canlı tutmayı amaçladıklarını dile getiren Erdem, doğru veri akışı sağlayarak başka projelerin de önünü açmak istediklerini belirtti.
Erdem, “Bu tür bir çalışmayı tek bir kurumun yürütmesi zor. Ancak hep birlikte bu bilince sahip olursak, gerçekten etkili ve olumlu sonuçlara ulaşabiliriz.” şeklinde konuştu.
(AA)
