Gerede’de keşfedilen özel bir bitki türü, bilim dünyasında dikkat çekiyor. 1991 yılında tespit edilen ve sadece bu bölgede yetiştiği bilinen “karacafiği” (Vicia parvula), adını doğa aşığı Hayrettin Karaca’dan alıyor.
Sadece Gerede-Kızılcahamam hattında yaşıyor
Bin 400 ila bin 500 metre rakımda, oldukça sınırlı bir alanda yetişen bu nadir bitki türü, dünya üzerinde yalnızca Gerede ile Kızılcahamam arasındaki dar bir bölgede görülüyor. Yayılış alanının bu denli küçük olması, karacafiğini tam anlamıyla bir “endemik hazine” haline getiriyor.
En yüksek risk kategorisinde
Ankara, 2 binden fazla bitki türüne ev sahipliği yaparken, bunların yaklaşık 400’ü endemik statüsünde. Karacafiği ise bu özel türler arasında en kritik durumda olanlardan biri. Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı’nda “CR – Çok Tehlikede” kategorisinde listelenen tür, yok olma riskiyle karşı karşıya. Bu nedenle Tarım ve Orman Bakanlığı, 2020-2024 yıllarını kapsayan özel bir tür koruma eylem planı hazırlayarak uygulamaya aldı.
Kızılçam ormanlarının açık alanlarında sessizce yaşıyor
Karacafiği, genellikle eğimli kızılçam açıklıklarında yetişiyor. Şu an için doğrudan bir tehdit bulunmasa da, yaşadığı habitat insan etkilerine karşı oldukça hassas durumda. Türün tam yayılımı ve ekolojik ihtiyaçları hâlâ tam olarak bilinmediğinden, daha fazla bilimsel çalışmaya ihtiyaç duyuluyor.
Türkiye’nin fiğ zenginliği içinde ayrıcalıklı bir tür
Karacafiği, baklagiller familyasına (Fabaceae) mensup fiğ türleri arasında yer alıyor. Türkiye genelinde fiğ; yem bitkisi olarak yaygın biçimde kullanılıyor ve bu cinse ait 66 tür, 27 alt tür ve 29 varyete olmak üzere toplamda 122 takson bulunuyor. Ancak bu geniş çeşitlilik içinde sadece 11 tür endemik ve karacafiği de bunlardan biri.
Macar fiği, adi fiğ, tüylü fiğ gibi birçok fiğ türü tarımsal üretimde yer alırken; karacafiği, doğal yapısıyla insan eli değmemiş alanlarda varlığını sürdürüyor. Bu da onu hem botanik hem de ekolojik açıdan ayrıcalıklı kılıyor.
(Haber Merkezi)
