1 Şubat 1944 yılında Gerede ilçemizde meydana gelen 7.4 büyüklüğündeki depremin ardından tam 78 yıl geçti. Gerede depreminde 3 bin 959 vatandaşımız hayatını kaybetti.
Gerede ilçemizde meydana gelen ve literatüre “1944 Gerede Depremi” olarak geçen depremde toplam 3 bin 959 kişi öldü. Deprem başta Bolu olmak üzere Çankırı, Zonguldak ve Ankara’da büyük hasara neden oldu. 1 Şubat 1944 tarihinde, sabah saat 06.23’de 7.4 şiddetinde meydana gelen deprem, başta Gerede olmak üzere, Bolu’nun bütün ilçelerinde, Ankara’nın bir bölümünde, Zonguldak ve Çankırı’da şiddetli bir biçimde hissedilmiştir. Cumhuriyet döneminin en şiddetli ve en yıkıcı depremlerinden biri 1 Şubat 1944 günü meydana geldi. 7.4 şiddetinde ki bu depremin merkez üssü Bolu’nun Gerede ilçesiydi. Deprem sabah 06:23’te meydana geldi. Yurdun geniş bir kısmında hissedildi. Deprem, Abant’tan Ilgaz’a kadar 200 km uzunluğunda ve 25 km genişliğinde bir alan içerisinde gerçekleşti. Büyük can kaybı ve ağır yapı hasarı bu alan içerisinde gerçekleşti. Kandilli Rasathanesi’nin verilerine göre de aynı gün akşam saatlerine kadar 22 irili ufaklı artçı sarsıntı meydana geldi. Deprem; Çanakkale, Dikili, Kula, Simav, Yenişehir, Kayseri, Turhal, Sinop, Sivas, İzmir, Antalya, Terme, Şarkikaraağaç, Gümüşhane ve Erzincan’da hafif hissedildi. Depremin şiddetli fakat diğer yerlere göre daha az zararlı geçtiği yerler Kastamonu, Çorum, Zonguldak, Amasya, Bursa, Kırşehir, Sivrihisar, Eskişehir ve İstanbul’dur. Depremde insan ve bina kayıplarının fazla olduğu yerler: Bolu, Gerede ve Düzce kazaları, Çankırı’nın Çerkeş, Zonguldak vilayetinin Safranbolu kazası. Deprem ülkemizin adeta dört bir yanında hissedilmişti. Telgraf ve telefon hatlarının depremden zarar görmesi nedeniyle Gerede’de deki durum hakkında ilk etapta bilgi almak mümkün olamadı. Ayrıca depremin kış mevsiminde meydana gelmesi, yolların karla kaplı olması ve kar yağışının aralıksız sürmesi depremin etkilediği mıntıkalardan istenen bilgilerin geç gelmesine de sebep oluyordu. Hatta bazı köy yollarının aşırı kar yağışı dolayısı ile kapanmış olması köylerden uzun süre haber alınmasına da engel oldu. Yetkililerce Gerede ve köylerinde ev hasarının oldukça fazla olduğu, insan kaybının az olduğu düşünülmekteydi. İçişleri Bakanlığı’nın Başkanlığa gönderdiği bir yazıda deprem bölgesinden gelen ilk bilgilere göre Gerede’de 100 ölü, 200 yaralı vardı. İçişleri Bakanlığı depremi haber alır almaz Bolu Valisi’ne Gerede’ye gitmesi ve Vali’nin koordinasyonu oradan yapmasını istedi. Ancak yoğun kar yağışı Bolu Valisi’nin Gerede’ye ulaşmasını bir hayli geciktirdi. Adapazarı-Gerede yolu yoğun kar yağışı nedeni ile 3 gün kapalı kaldı. Bu durum İstanbul yönünden gelecek yardımların Gerede ve diğer deprem bölgelerine ulaşmasına engel oldu. Yolun açılmasını sağlamak ve depremzedelere yardım etmek amacıyla askerler kamyonlarla Gerede’ye yardıma gönderildi. Yolun açılmasıyla birlikte yardım malzemeleri Gerede’ye ulaşmaya başladı. Ayrıca Kızılay tarafından da bir hastane açılarak yaralıların tedavisine kısa sürede başlandı. İlk 24 saat içinde 200 yaralının tedavisi yapıldı. Yine Kızılay tarafından bölgeye ilk etapta 500 çadır ve çeşitli malzemeler gönderildi. Ankara’dan 2 sıhhi ekip daha görevlendirildi. Deprem neticesinde ölen kişi sayısı her geçen gün artıyordu. 2 Şubat günü 310 olan ölü sayısı 5 Şubat itibariyle 514’e ulaştı. Gerede’de tüm binalar yıkılmış yalnız Cumhuriyet Halk Partisi binası sağlam kalmıştı. Bu binada hastane binası hâline getirildi. Ortancalar, Denizciler, Sediller, Kaliller, Çitliler köylerinde zaiyat ve yıkıntı diğer yerlere göre nispeten daha fazlaydı. Depremin üzerinden beş gün geçmiş olmasına rağmen hâlâ enkaz altında bulunan insanlar vardı. Tekkeköy halkından bir vatandaş Kızılay müfettişini bularak “Köyümüzün bütün halkı enkaz altındadır. Aman bizi kurtarın” diyerek yalvarmış ve ağlamıştır. Başmüfettiş de derhal 20 süvari ve bir sıhhiye ekibiyle Gerede’ye 6 saat mesafede bulunan köye hareket ederek enkaz altında kalanların çıkartılmasını sağlamıştır. 8 Şubat itibariyle Gerede’de yavaş yavaş normal hayata dönülmeye başlandı. Çarşı açıldı ve geçici baraka inşasına başlandı. Çadır kurma işine de devam edildi. Gerede’de yıkılmamış evler dahi oturulamayacak bir hâlde bulunduğundan halk tamamen çadırlarda ya da yapılan barakalarda yaşamlarını sürdürmeye çalışıyordu. Köylerdeki ağır yaralılar da merkeze getiriliyor; ihtiyaç duyulursa da peyderpey İstanbul veya Ankara’ya sevkleri gerçekleştiriliyordu. Depremde Gerede’den sonra en çok zarar gören yer Bolu oldu. Şehre elektrik veren direklerin sarsıntıda zarar görmesi nedeniyle elektrikler kesildi. Telgraf ve telefon hatları da zarar gördü ve kullanılamaz hâle geldi. Bu durum Bolu’dan uzunca müddet sağlıklı bir haber alınmasına engel oldu. Bu sebeple de İstanbul ve Ankara’ya depremin meydana getirdiği zarar hakkında birbirini tutmayan haberler gidiyordu. Kar yağışının yoğun bir şekilde sürmesinden ötürü de yollar kapalıydı. Ancak gün içerisinde büyük gayret sarf edilerek yolların açılması sağlandı ve yardım ekipleri öğleden sonra Bolu şehir merkezine ulaşabildi. Ancak Bolu’ya bağlı 197 köyün pek azından haber alınıyordu. Bolu’nun acil çadır, gaz ve yiyecek ihtiyacı vardı. Memleket hastanesi de sarsıntıda hasar aldı. 78 yıl önce 1 Şubat 1944 yılında meydana gelen depremde 3 bin 959 vatandaşımız hayatını kaybederken. 20 bin 865 bina ise hasar görmüştü. 78 yıl önce hayatlarını kaybeden vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet dileriz.
